Heybeliada Ruhban Okulu’nun kurucusu Photios’un, 1010 yılındaki Büyük İstanbul (Bizans) Depremi’nde batan Vordonisi adasında kendi yaptırdığı manastırda öldüğü biliniyor. Koç Üniversitesi’nden Doç. Dr. Alessandıra Ricci, Vordonisi ve karadaki Satyros manastırın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması gerektiğini söyledi.
İstanbul’un kayıp adası
Heybelida Ruhban Okulu’nun kurucusu Patrik Fotios, iki kez toplam 19 yıl Doğu Roma İmparatorluğu’nun(Bizans) başkenti Konstantinapolis(İstanbul) patrikliği yapmıştı. 9. yüzyıldaki patrikliği sırasında İstanbul’un 10’uncu adası Vordonisi’de manastır yaptıran Fotios’un, 6 Şubat 891’de sürgün hayatında manastırında öldüğü ve bahçesine gömüldüğü düşünülüyor.
1010 yılındaki Büyük İstanbul Depremi’yle denize batan Vordonisi, 1936’da Bizans ve Osmanlı sanat tarihçisi Prof. Dr. Semavi Eyice tarafından kayıtlara geçirilmişti. Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’nden Doç. Dr. Alessandıra Ricci, Vordonisi üzerindeki manastırın çalıştığı Küçükyalı Satyros Manastırı’nın ikizi olduğunu söyledi.
Ricci, “Prens Adaları’nda büyük bir manastır sistemi vardı. Adaların sessiz ve sakinliğinden faydalanılarak dini eğitimler verilen manastırların tarihsel değeri büyük. Vordonosi araştırılması gereken bir konu. Yıllardır çalıştığım Satyros’un karşısına ikizi olarak yapılan manastır Vordonisi’yi daha da önemli kılıyor. Kayıp adada ufak yerleşimler ve kubbeli bir kilise yapısının olduğunu biliyoruz. Bu adadaki kalıntılarının tespiti için sualtı arkeolojik araştırmaların yapılması son derece önemli. Her ikisinin de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesini istiyoruz” dedi.
İlk çalışmaları Milliyet başlatmıştı
Ölümünün ardından Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edilen Fotios’un mezarının bulunması için 2012 yılında arkeologlar ve yerel halk çalışmalar yapmıştı. Maltepe Belediyesi’nin desteğiyle sualtında kalan manastırın bulunması çalışmalarına Milliyet muhabiri Gökhan Karakaş dalış ekibinde yer alarak katılmıştı.
Büyükada’da yaşayan Serco Ekşiyan’ın rehberliğindeki dalışlarda görüntülenen Vordonisi’de ilk bilimsel çalışmalar böyle başlamıştı. Serco Ekşiyan, “Vordonisi’yle ilgili fazla yazılı eser yok. Kayıp adada sürgünde ölen Patrik Fotios’un yaptırdığı manastırda gömüldüğü düşünülüyor. Yaptığımız dalışlarda tuğla ve kiremit benzeri yapı parçaları, amfora ve mermer parçaları bulmuştuk. Sadece yüzey araştırması yapıldığı için ana bina manastırı bulamadık.” diye konuştu.
Filozof ve din adamı
810 yılında doğan Fotios, en güçlü ve etkili Konstantinopolis Patriklerinden biri. Döneminin ünlü düşünürü Patrik, 9. yüzyıl rönesansının simgelerinden sayılırken, Slavların Hıristiyan olmasında ve Ortodoks Kilisesinin Katolik Kilisesi’nden ayrılmasında belirleyici rolüyle tanınıyor.
Soylu bir aileden ve iyi eğitimden gelen Fotios, 858’de 3. Mihail tarafından patrik yapıldı. İmparatorluk baş sekreterliği de yapar Fotios, İgnatius’un ardından 877’de ikinci kez patrik oldu. 886’ya kadar patriklik yapan Fotios, son 5 yılını sürgün olarak yaptırdığı manastırda geçirdi. 891 yılında öldükten sonra aziz ilan edildi.
Büyükada, Kınalıada, Yassıada, Heybeliada, Sivriada, Burgazada, Sedefadası, Kaşıkadası ve Tavşanadası gibi 9 adanın yanında Vordonisi’nin varlığı 1500 yıl önceki haritalardan biliniyor. Ada halen Küçükyalı-Bostancı arasındaki Manastır Kayalıkları olarak tanınıyor.