Türk P&I Sigorta Grup Hasar Müdürü Kapt. Kaan Özerk
Bu taşıma şekli, taşıma maliyetlerini düşürdüğü gibi, gemiler limanda daha kısa süre kaldığından ticari hayatta ihtiyaç duyulan hıza da hizmet etmektedir. Ro-Ro terimi, “Roll on-Roll off” kelimelerinin kısaltılmış hali olup, bu taşımanın konusu otomobil, tır, kamyon ve hatta tren gibi diğer vasıtaların gemi üzerinde taşınmasıdır. RO-RO taşıması genellikle layner denilen düzenli hatlarla yapılmaktadır. Bu taşıma şeklinin başlıca avantajları, ambar üstü istifleme yapılmadığından yükleme ve boşaltma sırasında hasar riskinin, bekleme sürelerinin ve maliyetlerin düşük olmasıdır.
Yukarıda sayılanlar Ro-Ro taşımacılığına ilişkin avantajlardır, ancak bu taşımacılığa özgü bir takım dezavantajların da mevcut olduğu aşikardır. Bu makalemizde özellikle, P&I perspektifinden bu taşımacılığa özgü hasar tiplerinden bahsetmek isteriz. Nitekim pratikte, Ro-Ro taşımacılığı yapan sigortalılarımız bulunmakta olup, sık karşılaşılan hasar tiplerinden bahsedeceğiz. Ro-Ro gemileri, yolcu ağırlıklı da olabildikleri için, bu gemiler hem yolcuya hem de yüke ilişkin dair riskleri ihtiva ederler.
Yolculara dair risklerin minimuma indirilmesi adına aşağıdaki genel uygulamalara özen gösterilmelidir.
Her ne kadar gemi sahipleri tarafından donanıma ilişkin gerekli tedbirler alınsa da yolcular kayma, düşme, takılma v.s. gibi nedenlerle ciddi yaralanmalarla karşılaşılmaktadır. Bilhassa yaz aylarında seyahat eden yolcuların ayaklarına giydikleri terliklerin kayma özellikleri olması unutulmamalıdır. Bu nedenle merdivenler, kapı eşikleri, kapak üzerleri veya basamaklara ekstra hassasiyet gösterilmeli, bu gibi bölgelerin kaydırmaz boya ile boyanması sağlanmalıdır. Bu bölümlere ayrıca dikkat çekici uyarıcı posterler asılmalıdır.
Yolcular gemilere bindiği anda kalkış öncesi ve yanaşmadan önce tüm anonsların yapılması gerekmektedir. Bu anonslar önemli güvenlik mesajlarını ve yolculuk esnasında karşılaşılabilecek olağanüstü durumlar hakkında bilgileri içermelidir. Yolculara dair güvenlik bilgilendirme posterleri yolcuların bulunduğu alanlara asılmalı ve eğer mümkünse koltuk ceplerine iliştirilmelidir.
Yolcuların geçiş yaptığı bölümlerde (merdivenler, merdiven boşlukları, yürüyüş yolu) aydınlatma uygun ve yeterli olmalı. İlave olarak, görüşün yeterli olmaması ihtimaline karşılık uyarıcı tabela ve posterler asılmalıdır.
Yolcuların girişinin yasak olduğu alanların kapıları kilitli tutulmalıdır. Bu bölümlere girişin yasak olduğunu belirten uyarıcı posterler asılmalıdır.
Servis esnasında dökülen sıcak içecek nedeniyle kol, el ve vücutta yanıklar meydana gelebilmektedir. Bu gibi hadiseleri önlemek amacıyla içeceklerin koruyucu kapakla servis edilmesi önerilir.
Otomatik açılıp kapanan kapılara çocukların sıkışmaları, yolcuların kapıya tutunurken kapının kapanması ve parmaklarının kopması hadiselerine sıkça rastlanmaktadır. Kapıların ani kapanmasını önleyici donanımsal koruyucular koyulmalıdır. Bu hadiselere ayrıca yolcu salonlarında bulunan açılır kapanır pencerelerin mekanizmalarının sağlam ve çalışır olmasına dikkat edilmelidir. Küçük çocuklara her zaman gemi içerisinde eşlik edilmeli, yalnız bırakılmamalıdır.
Gemilerin yanaşma veya kalkış manevrası esnasında yolculara halat çarpması, ayaklarının kapak altında ezilmesi, sert yanaşmalarda dengelerini kaybedip düşmeleri gibi kazalar ile karşılaşılmaktadır. Yolculara uyarıcı anonslar yapmanın yanında bu bölümlere uygun bariyerler (halat, zincir veya kapı gibi) koyarak kalabalığın arabaların geçtiği ve tehlikeli durumlarla karşılaşmaları engellenmelidir. Hatta yanaşma veya kalkış esnasında en az bir gemi personeli bu bölümde bulundurularak, yolcu ve/veya araç karışıklığına sebebiyet vermemek adına, geminin yükleme veya tahliyesini organize etmesi önerilir.
Ro-Ro gemilerinde karşılaşılan yük hasarları en fazla lashing kaynaklı olmaktadır. Lashing (araç sabitleme) işlemleri uluslararası emniyetli bağlama standartlarına uygun olarak yapılmalı ve tüm araçlara istisnasız olarak uygulanmalıdır. Aynı zamanda yükleme ve boşaltma operasyonlarını icra eden personelin tecrübeli ve işinde uzman olması elzemdir. Aynı zamanda istifleme planlarına riayet edilmesi de büyük önem taşımaktadır.
Yük hasarlarına sebebiyet verebilecek risklerin minimuma indirilmesi adına aşağıdaki genel uygulamalara özen gösterilmelidir.
Gemi içerisindeki park alanlarının tamamının yükseklik markaları tam olmalıdır.
Gerek gemi varışında gerekse kalkışta tüm kapakların ve/veya rampaların neta olduğundan emin olunması gerekmektedir. Neta olmadan giriş ve/veya çıkışa izin verilmemelidir.
Gemi araç girişleri esnasında belirli sürelerde anonslar yapılarak araçların motorları stop edildikten sonra el frenlerinin çekiliği olduğunun sürücüleri tarafından kontrolü sağlanmalı, bu yönde tabela ve posterler park alanlarına asılmalıdır.
Araç geçişlerinin olduğu gemi içerisindeki alanlarda yolcu geçişlerine müsaade edilmemelidir.
Yüklü araçların gemi içi lashinglerinin tam yapılması gerekmektedir.
Yükü havaleli araçların gemiye girişine izin verilmemelidir.
Özellikle şasisi alçaltılmış ve/veya modifiye yapılmış ve/veya araç orijinali dışında ilave aksesuar (özellikle çamurluk, ön, alt panel ve arka, alt panel gibi) monte araçların rampa geçişlerinde hasarlanacaklarından, gemi girişine izin verilmemelidir.
Motosikletler devrilmeye karşı uygun şekilde emniyete alınmalıdır.
İçerisinde bulunduğumuz bu zor süreçte, tüm denizcilerimize emniyetli ve sakin denizler dileriz.