Çelik Çelikyaman
celik@DenizcilikDergisi.com
İTÜ Türk Boğazları Denizcilik Uygulama ve Araştırma Merkezi (İTÜBOA) ilk çalıştayını İTÜ Denizcilik Fakültesi Tuzla Yerleşkesi’nde yaptı. Toplantıda konuşan tüm denizcilik paydaşları Türk boğazlarında Türkiye’nin hakimiyetinin tartışmaya bile açılamayacağı konusunda bir kere daha hem fikir oldular.
Deniz Kuvvetleri eski komutanlarından emekli oramiraller Metin Ataç ve Eşref Uğur Yiğit’in de hazır bulunduğu çalıştaya Deniz ve İç Sular Genel Müdürü Ahmet Selçuk Sert ile İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır da katıldı.
Yılda 45 bin gemi
Çalıştay öncesi ilk konuşmayı yapan İTÜBOA Kurucu Müdürü Prof. Dr. Özcan Arslan, Türkiye’nin en stratejik bölgesinin Türk boğazları olduğunu hatırlattı. Türk boğazlarından yılda ortalama 45 bin gemi geçtiğini, bunun 4 bininin 200 metre ve üzeri, bin adetinin ise LPFG ve LNG gemisi olduğunu dile getiren Arslan, “Tonajlar giderek artıyor. Yükler artıyor. Büyük deniz kazaları eskisi kadar olmasa da yine meydana geliyor. Yılda 10’dan fazla gemi kurtarma operasyonu yapılıyor” dedi.
Köprü ışıkları bile önemli
Köprülerin ışıklandırılmasının bile kılavuz kaptanların seyrini, balıkların göç yolarını hatta tarihi eserleri bile etkileyebildiğine dikkat çeken Arslan, “Boğazların sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için çok fraklı disiplinlerden akademisyenlerin bir araya gelmesi ve bilgi üretmesi gerekiyordu. İTÜBOA bunun için kuruldu” diye konuştu.
Arslan İTÜBOA’yı şu sözlerle anlattı :
“Merkezimiz, Türk boğazları ve çevresinde doğal, tarihi ve kültürel varlıkları korumak; Türk Boğazları ile ilgili olarak uluslararası hukuk ve deniz ticareti hukukunda, uluslararası ilişkiler ve politikada, enerji güvenliğinde, ticaret ve ekonomide bilimsel çalışmalar yapmak için kuruldu. Ayrıca bilgi iletişim teknolojileri, enerji, kıyı ve deniz mühendisliği, açık deniz petrol ve doğalgaz arama platform ve yapılarını geliştirmek ve inşa etmek ile ulusal denizciliği geliştirmek; deniz araştırmaları alanlarında ve bunların alt disiplinlerinde, farklı sektörlerde, makro ve mikro ölçeklerde teorik ve uygulamalı bilimsel araştırmalar, çalışmalar yapmayı amaçlıyoruz”
Toplumu bilinçlendireceğiz
“Türk boğazlarına yönelik projeler geliştirip raporlar üreteceğiz. Toplumu bilinçlendirmek için basılı, işitsel, sözel ve görsel yayınlar yapacağız. Konferanslar, sempozyumlar, çalıştaylar düzenleyeceğiz. Danışma kurulumuzda farklı disiplinlerde çalışan bilim insanları, sektör temsilcileri var. Türk boğazlarına bilimle hakim olacağız”
İkinci büyük siyasi başarı
İTÜ Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Oğuz Salim Söğüt ise Türk boğazlarının Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan tek su yolu olması nedeniyle Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin ekonomik faaliyetlerinin küresel ekonomiye entegrasyonu açısından deniz trafiğinin çok hızlı geliştiği bir bölge olduğunu söyledi.
Türkiye Cumhuriyeti’nin boğazlardaki egemenlik haklarını kullanmalarının 1936 tarihli “Türk Boğazları” Montrü Sözleşmesi ile mümkün olduğunu belirten Söğüt, “Lozan’dan sonra ikinci büyük diplomasi zaferi olarak değerlendirilen Montrö’nün değerini anlamak deniz hukukçularımızın katkısı ile gerçekleşecektir” dedi.
Doğru zamanda doğru yerde
Büyük gemilerin Türk boğazlarından geçişi veya kaza simülasyonlarından oluşan risk değerlendirmesi için idare ve bakanlığa destek vermekten mutlu olduklarını dile getiren Söğüt, “Ulusal Deniz Emniyeti ve Acil Müdahale Merkezi UDEM’in devreye alınması çok önemlidir. İTÜ’nün çok disiplinli yapısı ile katkı sunacağını görüyoruz. İTÜBOA’nın da doğru zamanda ve doğru yerde kurulmasından dolayı çok mutluyuz” diye konuştu.
Milletimizin gurur kaynağıdır
Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği (TKKD) Yönetim Kurulu Başkanı Muhammer Arslantürk de, “kılavuzluğun ruhani evi İstanbul ve maviye açılan 69 Türk limanında çalışan kılavuz kaptanların tamamından size selam getirdim” diye başladığı konuşmasında şunları söyledi :
“İstanbul ve Çanakkale boğazlarının her biri stratejik konumu ile tek doğal su yolları olarak Türk boğazları adını taşıması milletimizin gurur kaynağıdır. Gazi Mustafa Kemal Atatürk bunu bize armağan etmiştir. TKKD olarak 50 yılı geride bıraktık. 1996’da adımızın önüne Türk isminin konmasına karar verildi. Ülkemizde denizcilikle ilgili tüzüklerin hazırlanmasında da uluslararası platformlarda da ülkemizi temsil ediyoruz. Kılavuz kaptanlar olarak elimizden gelen desteği vereceğiz”
Kılavuzluk eğitimleri önemli
“Kılavuz kaptan çevreyi gemiden, gemiyi de çevreden korur fakat onun da korunması gerekir. Kılavuz kaplanlar hem gemi hem de çevre bakımından risk üstleniyor. Bu nedenle kılavuz kaptan transfer eğitiminin yapılması ve sertifikalandırılması ile stres yönetim sisteminin tüm Türkiye’de uygulanması için çalışmalarımızı sürdürüyoruz”
“Tam destek veriyoruz”
Türkiye Denizcilik Federasyonu (TÜRDEF) Yönetim Kurulu Başkanı Erkan Dereli de TÜRDEF’ın 2011’de 5 kurucu dernek ve iki onursal kuruluş tarafından hayata geçirildiğini söylerdi. Bugün TÜRDEF’in çatısı altında Türk boğazlarında görev yapan denizcilerin de bulunduğunu belirten Dereli, “İTÜBOA tarafından yapılacak tüm çalışmalara destek vereceğimizi belirtmek isterim” dedi.
“DTO olarak arkanızdayız”
İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Can ise, “Öncelikle İTÜBOA’yı kuranlara teşekkür ediyorum. İstanbul Boğazı 3 bin yıllık tarih ve 15 milyonluk nüfusa sahip. O zamanlar 2 bin, 3 bin tonluk gemiler vardı. 1936’da İngiliz çizmeleri İstanbul’dan çıkarılana kadar boğazlar bizim elimizde değildi. 1936’da Türk askeri boğazlara girdi diye haberler yayınlandı. Şu an 50 bin adet gemi geçiyor yıllık. 1936’da günde 17 gemi geçiyordu. Independenta kazasına kadar eski kurallar ile devam ederken 1993’de İMO’da boğazların hakimiyeti tam olarak Türkiye’ye verildi. Montrö ile başlayan süreç bu tüzük ile taçlandı” dedi.
İMEK DTO’nun İTÜBOA’nın kuruluşunu çok önemsediğini, bunu göstermek için de DTO Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır ile beraber geldiklerini belirten Can, “İMEAK DTO İTÜBOA’nın her zaman yanında ve destekçisi olacaktır” diye konuştu.
Rus kadar, Yunan kadar bilmeliyiz
Deniz ve İç Sular Genel Müdürü Ahmet Selçuk Sert de Türk boğazlarını Rusya, Ege’yi de Yunanistan kadar bilmediğimiz taktirde Türkiye’nin çıkarlarını savunmamızın mümkün olamayacağını söyledi.
Türk Boğazları Düzenleme Yönetmeliği 28’inci Madde’de yer alan, “Türk boğazlarında kılavuzluk hizmetleri Kıyı Emniyeti tarafından verilir. Kıyı Emniyeti bu yetkisini devredemez” ifadesi ile devletin Türk boğazlarındaki tavrını net olarak göstermeye devam ettiğini belirten Sert, “Kıyı Emniyetini daha da güçlendiriyor. Hizmetin kamu eli ile verilmesini destekliyoruz” dedi.
Projeler üreteceğiz
İTÜBOA Onursal Başkanı Saim Oğuzülgen ise kendisine onursal başkanlığın tevdi edilmesini Trük boğazlarıyla ilgili yıllardır yaptığı çalışmalara bir teşekkür olarak gördüğünü söyledi.
Türkiye’deki denizcilikle ilgili her kurumun İTÜBOA’nın arkasında durduğunu belirten Oğuzülgen, “Gerektiği zaman ulusal kuruluşlar ve uzmanların yanısıra uluslararası kuruluşlar ve uzmanlarla da işbirliği ve çalışmalar yapılacak. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, İMEAK Deniz Ticaret Odası gibi Türk Boğazları ile ilgili tüm paydaşlarımızın desteğini aldık” diye konuştu.
İTÜBOA’nın yönetim kurulu şu isimlerden oluşuyor :
Prof. Dr. Özcan Arslan (müdür)
Prof. Dr. İ. Hakkı Helvacıoğlu (üye)
Doç. Dr. Emre Akyüz (üye)
Dr. Öğr. Üyesi Muhsin Kadıoğlu (üye)
Dr. Kpt. Özkan Poyraz
Kpt. Mustafa Can (üye)
Av. Kpt. Çağlar Coşkunsu (üye)
İTÜBOA Danışma Kurulu’nda ise şu isimler yer alıyor
Kpt. Saim Oğuzülgen (Onursal Başkan)
Prof. Dr. Hakan Karan (Ankara Üniversitesi)
Prof. Dr. Osman Turan (Strathclyde University)
Prof. Dr. Aykut Ölçer (World Maritime University)
Prof. Dr. Bayram Öztürk (İstanbul Üniversitesi)
Prof. Dr. Metin Çelik (İTÜ Denizcilik Fakültesi)
Doç. Dr. Yasin Arslanoğlu (İTÜ Denizcilik Fakültesi)
Didem Özgür (İTÜ Avrupa Birliği Araştırma Ofisi)
Öğr. Gör. Oğuzhan Gürel (İTÜ Denizcilik Fakültesi)
Dr. Öğr. Üyesi Fırat Bolat (İTÜ Denizcilik Fakültesi)
Müh. Yaşar Canca (GEMİMO)
Em. Tümamiral Cem Gürdeniz (KÜDENFOR)
Cem Melikoğlu (Türk Loydu YK Başkanı)
Dr. Nilüfer ORAL (Bilgi Üniversitesi)
Ali İbrahim Kontaytekin
Rukiye Devres Ünver, Kpt. Suat Dinçelek
