Karadeniz, Akdeniz ve Mücavir Atlantik Bölgesi’nde Yaşayan Setase Türlerinin Korunması Anlaşması‘nı (ACCOBAMS) imzalayan 24 ülkenin katıldığı ‘ACCOBAMS Sörvey İnsiyatifi’ adlı çalışma tamamlandı.
Saha çalışmaları 2016 yılında başlatılan proje ile 11’i Akdeniz, üçü Karadeniz‘de yaşayan 14 tür ve alttürden yunus ile balina (setase) popülasyonları hakkında bilgi toplandı. Günümüzde koruma altında olan türlerin miktar ve dağılımlarını tespit ederek onlara yönelik tehditleri değerlendirmeyi hedefleyen projede, ilgili ülkelerin 20 yıllık koruma çabalarının etkinliği de ölçülebildi.
Proje kapsamında 2018 ve 2019 yıllarında Akdeniz ve Karadeniz’in ilk geniş katılımlı deniz megafaunası izleme sörveyleri yapılırken araştırmalarda hem görsel hem de akustik izleme yöntemleri kullanıldı.
10 uçak, altı araştırma gemisi
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı’nın (TÜDAV) da araştırmacı ve lojistik olarak destek verdiği araştırmada, ACCOBAMS ülkelerinden 100 kadar bilim insanın yanı sıra özel donanımlı 10 uçak, 6 araştırma gemisi ve çok sayıda kurum ve kuruluş birlikte çalıştı. Projede yunus ve balinaların yanı sıra deniz kaplumbağaları, vatozlar, köpekbalıkları, deniz kuşları gibi diğer deniz canlıları ve deniz çöpleri hakkında veri toplandı.
Elde edilen verilerin iki yıl süren geniş kapsamlı analizinden sonra sonuçları bugün internet ortamında çevrimiçi olarak sunuldu.
Buna göre hava sörveyleri, Akdeniz’in yüzde 77’sini oluşturan 1.92 milyon kilometrekareyi kapsadı. Havadan yapılan bin 672 yunus ve balina gözleminde 22 bin 652 birey kaydedildi. Tekneyle yapılan sörveylerde 1.3 milyon kilometrekare ile Akdeniz’in yüzde 52’sinde 385 gözlemde 2 bin 939 yunus ve balina kaydedildi. Buna dayanarak Akdeniz’de 600 binden fazla yunus ve balinanın bulunduğu tahmini yapıldığı açıklandı.
Karadeniz’in ise yüzde 60’ından fazlasını kapsayan 270 bin kilometrekare alan tarandı. Yapılan 1984 gözlemde Karadeniz’de bulunan üç yunus türüne ait toplam 4688 birey kaydedildi. Buna dayanarak Karadeniz’de 235 binden fazla birey olduğu tahmin edildi.
‘Deniz bilimcileri için çok güzel bir gün’
Projeye destek veren ekipten İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi ve TÜDAV Başkan Yardımcısı Doç.Dr. Arda Tonay, sonuçların açıklanmasını, “Deniz bilimlerinde çalışan bilim insanları için çok güzel bir gün” olarak nitelendirdi.
Doç.Dr. Tonay şöyle konuştu:
“Bugün bu bölgede yaşayan deniz memelilerinin sayım ve tahminlerinin, popülasyon bollukları açıklandı. ASI ve CeNoBS projeleri ile 2018’de Akdeniz, 2019’da Karadeniz’de gerçekleştirdiğimiz yaklaşık 10 uçak, altı deniz taşıtı, 100’den fazla bilim insanının katılımı ile bölgedeki yunus ve balinaları saydık. Bugün de bu uzun koşunun son finali, sonuç bölümü. Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 250 insanın katılımı ile online gerçekleşen toplantı ile çalışmalarımızın sonuçları açıklandı. Çok heyecanlı ve mutluyuz. Proje sonuçlarına göre Cebelitarık Boğazı’ndan Süveyş Kanalı’na kadar bütün Akdeniz ve Karadeniz’de toplam 800 bin yunus ve balinanın yaşadığı tahmin ediliyor.”