BoombergHT”de yayınlanan İş Dünyası programına katılan İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Tamer Kıran ve Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Seven denizcilik sektörünü değerlendirdi.
Kıran, önümüzdeki dönemde toparlanma beklediklerine işaret ederken, Seven ise artan maliyetler ve faizlere dikkat çekti.
Tamer Kıran şunları söyledi :
“Yüzde 5’lik geri dönüş bekliyoruz”
“2019 yılı nispeten iyi bir yıldı. 2020 için de iyi beklentiler vardı ancak mart ayında başlayan pandemi ile beraber beklentiler aksi yöne döndü. 2019’da dünya çapında kara, hava, deniz ve raylı taşımacılık dahil tüm taşıma modlarında 14.1 milyar ton yük taşınmıştı. 2020’de ise bu rakam 12.79 milyar ton oldu. Deniz yollarının buradaki ağırlığı yüzde 90 idi. Deniz tarafı 2019’da 11.95 milyar ton iken 2020’de 11.5 milyar ton olarak kapandı. Yani yüzde 3.6’lık bir azalma oldu”
“2021’de yüzde 5’lik bir geri dönüşle toparlanma bekliyoruz. Ertelenmiş taleplerin devreye girmesi, Çin’in erken toparlanması burada başrolü oynayacak.”
Yüksek yerlilik katma değer yaratıyor
Gemi inşaa tarafına yeni inşa ve tamir bakım olarak bakmalıyız. Ülkemiz bakım ve tamirde Akdeniz ve Karadeniz çanağında lider durumda. İnşaatta ise büyük tonajda Çin, Japonya ve Güney Kore önde. Ülkemiz bu bağlamda daha niş alan olan özellikli gemilerde öne çıkıyor. Özellikle 2009 kriziden sonra bu yöne evrildik. Kuzey İskandinav ülkeleri ve Kanada gibi ülkelere dahi ihraç ettiğimiz Elektrikli feribotlar, hibrid römorkörler, çok gelişmiş balıkçı gemileri inşa ediyoruz fakat standart konteyner, kuru yük ve tanker gibi alanlarda bir varlığımız yok”
“Yeni inşaada yerlilik oranının yüzde 60’ı geçmesi ciddi katma değer sağlıyor. Tamir ve bakımların da ülkemizde yapılması döviz girdisi ve istihdam sağlıyor. Teknolojimizi ve kendimizi de geliştirmemizi sağlıyor.”
Konteyner sıkıntısı aşılır
2019’dan 2020 Temmuz ayına kadar konteyner taşımacıları çok sıkıntı yaşadı. Fiyatlar düştü. Yepyeni bir dönem başladı. Çin’in pandemi nedeniyle üretime ara vermesi konteyner sıkışıklığı yarattı. Akabinde o piyasada oyuncu olan firmalar çeşitli havuzlar vasıtasıyla işbirliğine gittiler ve arzı kıstılar. Talep de patlayınca konteyner gemilerinde yer bulmak ve konteyner bulmak sıkıntı hale geldi. Yine pandemi nedeniyle indirme ve yükleme de yavaşlayınca bu sıkıntı meydana geldi. Kısa vadede sorun bitecek ancak ihracatçımızın yeni navlunlara hazırlanması gerekiyor.
Cem Seven ise programları şunları söyledi :
Yat sektörü büyüyor
“Dünya çapında yat ihracatı pastası 14 ile 18 milyar dolar arası değişiyor. Bundan ilk üç ülke faydalanıyor. 3.3 milyar dolar ile Hollanda, 2.8 milyar dolar ile İtalya ve 2 milyar dolar ile Birleşik Krallık. Türkiye aşağıda yer alıyor. Türkiye’nin ihracatı yıllık 150 milyon dolar civarı. 2019’da 120 milyon dolar iken 2020’de 145 milyon dolara çıkardık. Yat tarafından ülkemiz 20’inci sıralardan 15’e yükseldi. Gemi tarafında da yıllık 120 ile 140 milyar dolar arası ihracatımız var. Burada Çin 24.5 milyar dolar, Güney Kore 18 milyar dolar ve Japonya 13 milyar dolarlık bir hacime sahip. ABD ve Fransa’da yüzde 20 düşüş var. Japonya yüzde 25 düştü. Bizde ise 2019’de bir milyar dolar iken 2020’de, yüzde 32 artarak, 1 milyar 400 milyon dolara çıktı. 2021’de 1.4 milyar dolar bekliyoruz”
Artan maliyetler ve faizler sorun
“Maliyetlerde artış oldu. Gemi ve yat inşasında binlerce kalem mal bir araya gelerek ürünü oluşturuyor. Gemi sacı, ekipman ve aksamlar en büyük maliyet. Gemi sacında dolar bazında yüzde 30 artış var. Ana makineler, pervaneler, vinçler vs yüzde 3 artış yaşandı. Rekabet içinde iken bir de maliyetlerle baş etmeye çalışıyoruz. TL faizleri yüksek kalıyor. Euro bazlı ihracat kredilerinde de faizlerin artış eğilimine geçtiğini söyleyebiliriz. Borçlanma faizlerimiz artıyor. TL’nin değer kazanması ve döviz düşünce de problem yaşanıyor. İç piyasada işçilik ve alım maliyetleri yüzde 15 ile 20 arttı. Euro 9.5 diyorduk ama şu an 8’e indi. Gerçekçi bir kur hedefi elimizi güçlendirecek.”
Mega yatta çok başarılıyız
Mega yatta çok başarılıyız. Ultra varlıklı bireyler müşterimiz. Bir mega yatın inşası 3 yıl sürebiliyor. Bu sürede neyin ne kadar maliyetli olacağını göremiyorsunuz. Nerede yakalandığınıza da bağlı aslında. Yat imatalı ve ihracat yapan firmaları da kurdaki belirsizlik etkiliyor”