Küresel ekonomideki yavaşlama ve Rusya-Ukrayna savaşının etkisiyle ihracattan ithalata ve transitten kabotaja, Türk limanlarındaki tüm taşıma türlerinde önemli kayıplar gerçekleşti. Elleçlenen konteyner miktarı, eylülde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11 düşüş kaydederken, transit konteynerde düşüş yüzde 40’a yaklaştı. Sektör yetkilileri, artış hızının yavaşladığı dönemler olsa da pandemi kapanmaları hariç, konteyner taşımacılığında ilk kez gerileme yaşandığına dikkat çekiyor. Genel kargo ile ağırlığını petrol ürünlerinin oluşturduğu ithal sıvı yükteki büyüme ise toplam elleçleme miktarındaki daralmayı sınırladı.
Denizcilik Genel Müdürlüğü’nün eylül ayı yük istatistiklerine göre; geçen ay Türkiye limanlarında elleçlenen toplam yük miktarı yıllık bazda yüzde 3 gerileyerek yaklaşık 45 milyon ton olurken, toplam ihracat yükü ise yüzde 8 oranında düştü. Batı ile yapılan ihracatta önemli göstergelerden biri olan konteyner taşımacılığında ise bu düşüş çok daha sert gerçekleşti. Eylül ayında limanlarda elleçlenen konteyner miktarı, temmuz ve ağustos ayındaki yüzde 2’yi geçmeyen kısmı düşüşün ardından eylülde yıllık bazda yüzde 11 gerileyerek, yaklaşık 947 bin TEU olarak gerçekleşti. Konteyner elleçlemede en büyük kayıp ise yüzde 40’a yakın oranla transit yük tarafında gerçekleşti. Geçen ay limanlarda, genel kargo ve ağırlığını petrol ürünlerinin oluşturduğu sıvı yüklerde büyüme yaşandı.
“Konteynerde ilk kez ivme tersine döndü”
Türkiye Liman İşletmecileri Derneği (TÜRKLİM) Başkanı Aydın Erdemir, eylül ayı denizyolu taşımacılık istatistiklerindeki düşüşü DÜNYA’ya değerlendirdi. Eylül ayında özellikle limanlarda elleçlenen konteyner miktarındaki düşüşün, Türkiye’nin dış ticareti açısından kritik sinyaller verdiğine dikkat çeken Erdemir, “Batı ile yapılan dış ticarette ve özellikle de ihracatta en önemli göstergelerden biri de limanlarda elleçlenen konteyner miktarıdır. Konteynerde uzun yıllardır düzenli olarak büyüyerek gidiyorduk. Büyüme ivmesi birkaç aydır tersine döndü. Hızımızın ve büyüme oranımızın düştüğü olmuştu ama eksiye düşmemiştik hiç. Konteynere baktığımızda hem ihracat hem ithalat hem de transitte düşüş var. Karadeniz’deki çatışma konteynerde transit elleçlemeleri son 4 aydır aşağıya çekiyordu ama eylülde transit konteyner hacmi yüzde 40’a yakın düştü. Küresel ekonomideki yavaşlamanın ya da resesyonun etkilerini limanlarda da daha sert hissetmeye başladık” diye konuştu. Konteyner yükündeki sert düşüşün, toplam yük miktarını da hızla aşağı çektiğini dile getiren Erdemir, “Konteynerdeki bu hızlı düşüş yılın kalan aylarında da devam ederse toplam yük hacminde 2021’in de altında kalabiliriz. En büyük endişelerimizden biri bu. Toplam yükte ithalattaki büyüme olmasaydı, rakamlarımız çok daha kötü çıkardı. Toplam yükte ithalatta halen iyiyiz. Ancak dokuz ayın sonunda toplamda büyüme sadece yüzde 4,6 olarak gerçekleşti. 2022 yılındaki hedefimizi revize etmemiz ve önlem almamız önemli hale geldi. Dolayısıyla son üç ay limanlarımız açısından çok kritik. Her ay en az 1,2 milyon TEU’nun elleçleme yapamazsak konteynerde geçen yılın rakamlarının altında kalacağız. Toplam yükte de kalan her bir ayda 100 milyon tonu aşmamız lazım ki 2021 yılını geçelim. İlk 9 ayda 409 milyon ton elleçledik, 2021’de ise 526 milyon ton elleçlemişyik” diye konuştu.
Ukrayna savaşı, transite ağır darbe vurdu
Eylül ayında limanlarda en fazla yük kaybı transit konteyner taşımalarında oldu. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle mayıs ayından bu yana düşüşün yaşandığı transit yük taşımacılığında kayıp küresel ekonomideki yavaşlamanın da etkisiyle eylülde hızlandı. Mayısta yüzde 11, haziranda yüzde 16,2, temmuzda yüzde 25 ve ağustosta yüzde 29 düşen limanlarda elleçlenen transit konteyner miktarı, eylülde ise yıllık bazda yüzde 39,4 geriledi. TÜRKLİM Başkanı Aydın Erdemir, “Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte yaşanan bu kayıplar, denizyolu transit taşımalarımız açısından Karadeniz’in ne derece önemli olduğunu bir kez gösterdi” dedi.