Dünya deniz ticaretinin neredeyse durma seviyesine getiren Süveyş kanalının bir yük gemisi tarafından kapatılması çok büyük zararlar doğurdu. Bu zararı kimin karşılayacağını uzmanlar tartıştı. Kimi zararı karaya oturan gemi şirketinin ödeyeceğini söylerken kimi de güvenlik geçişten sorumlu olan kanal idaresinin tazminat ödeyeceğini savundu.
Asya ve Avrupa arasında ticari gemilerin en önemli güzergahlarından Süveyş Kanalı, 24 Mart’ta sahibi Japon bir firma olan 400 metre uzunluğundaki Ever Given adlı yük gemisinin karaya oturması nedeniyle trafiğe kapandı. 200’ün üzerinde gemi geçiş için beklemede. Gemilerin 30’dan fazlası petrol taşıyan gemi. 220 bin tonluk geminin kurtarılması için römorklar ve iş makineleriyle çalışmalar devam ediyor. Uzmanlar küresel ticareti sekteye uğratan ve petrol fiyatlarını etkileyen bu olayın sorumlusu kimdir, oluşan zararları kim öder konusunu tartıştı.
“Davalar çok uzun sürecek”
Türk P&I Sigorta Genel Müdürü Ufuk Teker:
“Hukukta buna benzer bir dava çok yok. İlk etapta geminin gövde sigortacısı kurtarma yardımlarını ödeyecek. Geminin sorumluluk sigortacısı da armatörün yani gemi sahibinin kusurlu olmadığını ispat etmeye çalışacak. Eğer gemideki bir personelin kusurundan kaynaklandıysa bu hadise geminin sorumluluk sigortacısı olan UK P&I sorumluluk kısmını ödeyecek. Eğer geminin orada seyir yapmasında tehlike varsa kanal otoritesinin kanalı kapatması lazımdı. Diğer gemiler kanalı kapatan geminin sigortasından tazminat almaya çalışacaklar. Komplike, çok uzun sürecek davalar bunlar. Kazanın olma sebebi kanalın sorumluluğundaysa onlara dava açarlar. İki tarafta bekleyen yük miktarı 10 milyar dolar civarı. Bunlar gideceği yere ulaşamıyor. En çok da Rusya ile Suudi Arabistan’ın etkileneceği söyleniyor petrol ihraç ettikleri için. Geminin kurtarılma süresi belirsiz. Geminin 20 bin ton hafifletilirse ancak yüzebilirmiş, bu da bin konteynıra denk geliyor. Bin konteynırı alacak bir ekipman yok o bölgede. Bir konteynırı bir saatte alsanız kurtarma ayları bulabilir. Bu kötü senaryo tabi İyi senaryoda ise bakarsınız rüzgar yardımıyla römorkörler gemiyi yüzdürür. Uzmanlar geminin karaya oturma sebebini yüksek rüzgara olarak belirtmişler. Teknik kusurdan bahsetmiyorlar”
“Mısır hükümeti armatör şirkete dava açabilir”
Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası (GEMİMO) Başkanı Feramuz Aşkın :
“Sigorta şirketleri hem Mısır hükümetinin uğradığı zararı hem de kurtarma gruplarına prim ödeyecek. Geminin karaya oturma sebebinin araştırılması lazım. Kanalın hatası mı bir anda hava mı patladı, uzun sürecek bu konu. Sigorta hem kurtarıcının parasını hem de gemiden kaynaklı kanalın zararı varsa onu ödeyecek. Kanala da para ödeyecekler. Bekleyen gemilerin zararını kimse karşılayamaz. Bununla ilgili bir dava açılması mümkün değil. “Sen kanalı kapattın” diye kimse dava açamaz o şirkete. İstanbul boğazında 79 ve 84’de iki tane boğazda kazamız oldu boğaz kapandı. Kimse İstanbul boğazına ya da tanker şirketlerine dava açmadı. Öyle bir hakları da yoktu zaten. 5 bin mil Ümit burnunu dolaşıp yollarına devam edebilirler. Gemi Süveyş kanalını kapattığı için Mısır hükümeti aralarındaki taahhütnameye göre belki bir dava açabilir. Gemi kaptanı burada kusurlu gibi gözüküyor. Geminin kara kutusundan da gerçek anlaşılacak. Makine arızası yoksa tüm sorumluluk kaptana ait.”