Denizcinin anasayfası

Türk boğazlarında elektronik kargaşa : Gemiler Ankara’ya kadar geldi

İstanbul Boğazı’nda seyreden bir geminin ECDIS üzerindeki konumu Anadolu’nun ortasında görülebiliyor.

Açık deniz seyri esnasında geminin pozisyonunun sürekli olarak takip edilebildiği Elektronik Harita Görüntüleme Sistemi’nin (ECDIS) kullanılması günümüzde yaygınlaşmış durumdadır. SOLAS Kural V/19 yeni inşa edilecek 500 gros ton ve tüm yolcu gemilerinin yanı sıra uluslararası sefer yapacak 3000 gros ton ve üzeri bütün yük gemilerinin ECDIS ile donatılmasını şart koşuyor. Birbirini yedekleyebilen iki adet bağımsız ECDIS ile donatıldığı sürece çoğu gemide kâğıt harita taşıma zorunluluğu kalkmış durumadır. Yani ECDIS artık neredeyse yegâne seyir yardımcısı durumundadır.

ECDIS, aynı zamanda kanal, boğaz geçişi gibi kısıtlı sularda seyir yaparken ve liman yanaşma, kalkışlarında sürekli pozisyon bilgisi verebildiği gibi aynı zamanda gemi dinamiklerinin yerel akıntı, rüzgâr vb. mevcut koşullardan nasıl etkilendiğini de sürekli gösteren bir seyir yardımcısıdır.

ECDIS dijital tabanlı olduğu için kullandığı gemi dinamik bilgilerini yine dijital tabanlı elektronik seyir yardımcılarından alıyor. Bunlar arasında başlıca, uydu tabanlı pozisyon bilgisi ve yere göre gidilen hız ve rota bilgisi veren GPS’i, suya göre hız bilgisi veren parakete (speedlog), rüzgâr hızını veren anemometreyi ve omurga altında kalan su derinliği bilgisini veren derinlik ölçeri (echosounder) sıralayabiliriz. Bütün bu bilgiler doğru ve belli bir sürede güncellendiği sürece ECDIS ile seyir güvenliği sağlanabilir.

Özellikle İstanbul Boğaz güneyinde bir süredir yaşanan GPS sinyal kesintileri son günlerde daha sık ve uzun yaşanıyor ve kapsadığı alan da artmış durumdadır. İstanbul Boğazı’nda seyreden bir geminin ECDIS üzerindeki konumu Anadolu’nun ortasında görülebiliyor.

Bu kesintiler nedeniyle ECDIS kullanılamazken, gemilerde bulunan Otomatik Tanılama Sistemi (AIS) de tamamen çalışamaz duruma düşebiliyor. AIS, radarlardan bağımsız olarak geminin konumunu ve o anki dinamiklerini AIS olan başka bir gemi ve Gemi Trafik Hizmetleri ile paylaşan bir cihazıdır. Alınan AIS bilgileri ile seyir bölgelerindeki bütün gemi trafiğinin 24 saat izlenmesine katkı sağlanıyor.

ECDIS ortada yokken başka çaresi olmayan Gemi Kaptanı boğaza yaklaşırken harita, radar ve görüş elverdiği sürece görsel seyir ile ilerlemekteydi.

İstanbul Boğazı ve güneyinde yaşanan GPS sinyal kesintilerinin yarattığı kargaşaya gelecek olursak; Gemi Kaptanı durumu Gemi Trafik Hizmetleri’ne raporlasa da, GTH ancak durumu doğrulayabiliyor ve diğer gemilerde de böyle bir problemin yaşandığını, AIS bilgilerinin de görüntülenemediğini belirtebiliyor.

Aşağıdaki fotoğraflarda GPS sinyal bozulması sebebiyle İstanbul Boğazı’nda olan bir geminin yanlış konumu Anadolu’nun ortasında görünmektedir.

Burada da Rusya’ya gitmek üzere İstanbul Boğazı’nda seyir halinde olan gemi Ankara yakınlarında görülmektedir. Normalde sürati 9-10 deniz mili olması gerekirken geminin 26,7 deniz mili süratle hareket ettiği görüntülenmektedir.
Gemi Kaptanlarından alınan bilgiler bu sinyal bozulmalarının yeni olmadığı, aslında uzun zamandır devam ettiği yönündedir. Son günlerde ise yaşanan hatanın süresi ve etki ettiği alan artmaya başlamıştır.

Özellikle İstanbul Boğazı yaklaşımlarında ve Boğaz içerisinde sadece ARPA radarları ile seyir yapmak zorunda kalan kaptanlar, yere göre sürat ve rota bilgisi olmadığı için seyir emniyetine katkı sağlayacak önemli bilgilerden mahrum kalmaktadır. Kendilerine verilen belirli bir saatte İstanbul Boğazı girişinde olması gereken gemiler için özellikle görüşün azaldığı durumlarda bu şekilde seyir yapmak çok daha zorlayıcı olacaktır. Kılavuz Kaptanlar ise sürekli değişen rüzgâr ve akıntı koşullarında seyri ağırlıkla görsel devam ettirerek gemilerin emniyetli seyrini gerçekleştirmektedirler.

İstanbul Boğazı yaklaşımı ve içerisinde yaşanan zorluklar aynı şekilde yoğun olan demir bölgelerine ilerleyen ve demirden kalkan gemiler için de geçerlidir.

Buna ilave olarak GTH Operatörleri de bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Sinyallerin sıklıkla kesildiği İstanbul Boğazı yaklaşımındaki ve Boğaz içerisindeki gemi trafiğinin ve mevcut yerel trafiğin takibini AIS cihazlarından aldıkları veriler ile desteklediklerinden dolayı, sinyal kesilme ve bozulmalarından kaynaklı olarak hatalı gelen AIS verileri nedeniyle trafiğin sağlıklı bir şekilde izlenmesi, trafiği yönlendiren tavsiye ve talimatların gemilere verilmesi güçleşmektedir. Tedbir olarak, GTH operatörleri yaptığı anonslarla, GPS sinyal karışıklığı yaşanan bölgedeki gemileri uyararak, dikkatli seyir yapmaları gerektiğini hatırlatmaktadır. Benzer sıkıntıları, gemilerin İstanbul Boğazı’na yaklaşım trafiğini takip eden kılavuzluk istasyonlarında görevli gözcüler (muhabere görevlileri) de yaşamaktadır.

Özellikle kılavuz kaptan almadan seyreden gemilerin köprü üstünde karmaşa yaşanması gayet doğaldır. GPS sinyalinin kesilmesi sonucu haritada geminin pozisyonunun kaybolmasıyla birlikte sürekli alarmlar çalmakta, kaybolan yere göre hız (SOG) ve yere göre rota (COG) bilgileri nedeniyle ECDIS ve ARPA radarda akıntının gemi üzerindeki etkisinin takip edilememesi ilave paniğe neden olabilmektedir. AIS üzerinden alınan civar trafikteki gemilerin adı, çağrı işareti, hızı ve rotası gibi bilgilere ulaşılamaması ayrıca stres yaratmaktadır.

Bu sinyal kesintileri sorunu talihsiz bir kazaya sebebiyet vermeden ivedi olarak alınabilecek tedbirler belirlenmelidir. Ayrıca ileride yaşanabilecek benzer sıkıntılar için kalıcı düzenlemeler yapılabilmesi için seyir emniyetine katkı sağlayan bütün unsurları bir araya getiren bilimsel bir çalışma grubu oluşturulmalıdır.


Bunları da beğenebilirsin