Ülkemizdeki denizcilik eğitimi alan öğrencilerin STCW kuralı gereği almaları gereken temel denizcilik eğitimlerini alabilecekleri bir staj gemisi daima gündem olmuştur.
Son olarak Piri Reis Üniversitesi okul gemisinin (eski TDİ feribotlarından ) yüksek bakım, barınma ve işletme maliyeti nedeni ile elden çıkartılması gündeme gelmiştir.
Temel olarak öğrencilerin temel denizcilik eğitimlerini bir okul gemisinde almaları adeta bir zorunluluktur.
Peki bizde sistem nasıl işliyor.
Denizcilik fakülteleri YÖK sistemi içerisinde merkezi olarak öğrenci almaktadırlar. Öğrenciler kazandıkları fakültelere başlamadan önce yabancı dil hazırlık sınıflarında eğitim alarak 2 yıl içerisinde yabancı dil sınavlarından geçerse ilgili fakültelerinin öğrencisi olarak eğitim hayatlarına başlayabilmektedirler ve YÖK yönetmeliklerine göre tüm eğitimlerini bundan sonra alabilmektedirler.
Denizcilik fakültesi öğrencilerinin 3+3+6 ay olarak toplam 12 ay deniz stajları var ve bu stajlara çıkabilmeleri için de 270 saatten fazla almaları gereken temel denizcilik eğitimleri vardır. Özellikle 1. ve 2. sınıfta staja çıkabilmek için gerekli olan belgeleri alabilmeleri için tüm seçmeli ders seçenekleri adeta zorunlu ders haline gelmektedir. Bu durum eğitim gören öğrencileri şaşkın bir hale getirmektedir. Öğrenci meslekle ilgili sağlıklı bir karar dahi veremeden 2. veya 3. sınıfa gelmekte ve okulu bitirse bile çok kısa sürede denizde çalışmaktan vazgeçmektedir. Son yıllarda denizde çalışma sürelerinin ortalamaları kısalmıştır.
Bu durumun orta ve uzun vade çözümleri zaten her platformda tartışılıyor. Yelkenli bir okul gemisi ve işletilen bir okul-staj gemisi gönüllere çok hoş gelse de kısa vadede ne yapılacağı az konuşulmaktadır.
Yukarıda sözü edilen sorunlar için kısa vade hatta bu yaz sezonuna yetişecek öneriler
1 – Yukarıda fotoğrafı olan İTÜ Dnizcilik Fakültesi Okul Gemisi (MTA SİSMİK 1)tamir ve yenileme işlemi yapılarak yaklaşık 50 öğrencinin aynı anda staj yapabileceği bir hale getirilebilir. Bunun için tahmini bütçe 400.000 USD olup yaklaşık 60 günde tamamlanır. Gemi bu bakımla en az 5-8 sene yıllık 500 öğrenciye ilk stajlarını yaptırabilir.
2 – MTA SİSMİK 1 gemisi tamir ettirilirse zaten gemi personeli ve barınma yeri olduğu için sadece staj süresindeki çok düşük işletme giderleri ile sürdürülebilir bir program uygulanarak Marmara Denizi içerisinde yılda 8-9 ay staj yapılabilecek hale gelir. Temel denizcilik eğitimlerini – uzman eğitimciler gözetiminde – eğitim gemisinde alan öğrenciler profesyonel hayata daha doğru bir şekilde hazırlanırlar.
3- Yapılacak bir protokolle ülkemizdeki diğer denizcilik fakültesi öğrencileri de kendi eğitmenleri ile birlikte, fakülte iskelesinden başlayarak belirlenmiş dönemlerde staj yapabilirler. Hatta, küçük tonaja ilave bir gemi daha sağlanabilirse, öğrencilerin kısa staj sorunları uzun bir dönem için çözülebilir. Öğrenciler zaten uzun stajlarını ticari gemilerde yapıyorlar.
4 – Üniversitelerin ve Deniz Eğitim Konseyi’nin önerisi ile YÖK yönetmeliğinde küçük bir değişiklik yapılarak hazırlık sınıfı öğrencilerinin yabancı dil hazırlıkları ile birlikte temel denizcilik eğitimini de çok rahat alabilirler. Böylece denizci olmak istemeyen öğrenciler daha okula başlamadan vazgeçerek denizde kalma süresi de uzatılır. Bu durum için okul kontenjanlarında da artışa gidilebilir. Bu açıkça temel eğitimde birlik ve bütünlük de sağlar.
Eğer istenirse İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) ile birlikte sivil toplum örgütlerinin de katkılarıyla bu kısa dönem çözümleri çok rahatlıkla yapılabilir. Bu birliktelik orta ve uzun dönem planları içinde bir platform oluşturarak gelecek için doğru planlamalarda yapabilir.