Deniz tutkunu Erol Ersan tarafından 1992’de bulunan ve Rahmi Koç tarafından kurtarılan 116 yaşındaki buharlı römorkör Gonca bugünlerde adaylık heyecanı yaşıyor. Halen Rahmi Koç Müzesi’nde sergilenen römorkör 2024 Klasik Tekneler Yarışması’nda 30.5 metre üzeri Powered Vessel kategorisinde aday oldu.
Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu (KÜDENFOR) Kurucu Direktörü Emekli Tüma. Cem Gürdeniz, Osmanlı donanmasının Birinci Dünya Savaşı’nda Selanik adıyla Çanakkale’de mayın dökerken kullandığı römorkörün Cumhuriyet Donanması’nda ise Gonca adıyla römorkör ve personel taşıt gemisi olan olarak kullandığını söyledi.
Gürdeniz, römorkörün 1992 yılında hurdaya çıkınca buharlı yolcu gemisi olarak tadil edildiğini ve Hasköy Rahmi Koç Müzesi’ne kazandırıldığını söyledi.
Oy vermek için BURAYA tıklayabilirsiniz. Gonca, Powered Vessel over 100ft (30.5m) kategorisi altında bulunuyor.
Yazar Ali Rıza Kardüz de, 25 Temmuz 1997’de Sabah gazetesinde köşesinde Gonca’yı anlatan bir yazı kaleme almıştı.
Yazı şöyleydi :
*****
“Kader ağlarını örmüştü… Gonca boğazına kadar “çamura batmıştı”… Erol Ersan “Gonca”nın bu halini görünce “hüngür hüngür” ağladı. “Gonca” batakdan kurtarılmalı idi.. “Gonca” yaşamalı idi. Ama Erol Ersan’ın parası yoktu. Rahmi Koç’u buldu. Rahmi Koç’un imkanlarıyla “Gonca” kurtarıldı. “Gonca” artık aramızda!..”
Ne anlatım değil mi? Türk filmi gibi. Ama “gerçek” bir hikaye. Tek bir şey var. O da bu “Gonca”nın Sayın okuyucularımın aklına gelen “Gonca”dan farklı bir “Gonca” olması.
Gonca 90 yaşındaki bir teknenin ismi. Gonca 90 yaşında ama “fıstık” gibi. İsmini ne “gül goncası”ndan, ne de “Fatihli Gonca” hanımdan alıyor.
Gonca’nın hayatı “roman”.
32 metre uzunluğundaki 6 metre genişliğindeki bu buharlı tekne, 1908 yılında bir Fransız firması tarafından İngiltere’de “römorkör” olarak inşa ettirilmiş.
Teknenin Selanik limanında “Selanik” ismiyle çalıştırıldığı biliniyor. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Donanması tekneye el koymuş.
Çanakkale’de mayın dökmede kullanmış. Harb bitince tekne İzmit’de Gonca limanına çekilmiş. On yıl limanda yatmış. O sırada donanmamız “Gonca Mayın Deposu”nu kurmuş. Tekne de depo emrine verilmiş. İsmi de 1927 yılında “Gonca” olarak değiştirilmiş.
Sonra görevden alınmış. 1944 yılında donanma emrinde kalmak kaydıyla “taşıt gemisi”ne dönüştürülmüş. İzmit ile Gölcük arasında işçi taşımış. 1993 yılında hizmet dışı bırakılıp Gölcük rıhtımına bağlanmış. Hurdacılar tarafından satın alınıp, “jilet” olmayı beklerken “Deniz Eskisi” hastası Erol Ersan tekneyi keşfetmiş. Rahmi Koç’a gemiyi beğendirmiş. Tekneyi “Rahmi Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı” satın almış. Bir İngiliz denizcilik firmasının projelerine dayalı olarak üç yıl süren çalışmalar sonucu Haliç ve Tuzla tezgahlarında baştan aşağıya yenilenmiş. Ama özelliklerine dokunulmamış. Dış görünümü aynı. Makinası gene “buharlı”…
Gonca şimdi Rahmi Koç Müzecilik ve Kültür Vakfı’nın “amiral gemisi”. Kurulacak tarihi gemiler filosunun öncüsü.
Eski ve yeniyi bir araya getiren geminin içi, ilk yapıldığı yıllar 1900’lerin başında İngilizler’in yaşam biçimini yansıtan şekilde (Edwardian tarzında) döşenmiş. Altı kişinin kalacağı üç lüks kamarası, yirmi ile otuz kişinin günü birlik seyahat edeceği, yemek yiyebileceği salonları var.
Altı mürettebatı olan geminin birinci, ikinci kaptanları ile makinisti şimdilik “İngiliz”… İkinci kaptan, “hanım bir kaptan”…
İlginç bir tesbit: Gemi yenilendiğinde görülmüş ki Türkiye’de “buharlı gemi çalıştırabilecek kaptanlarımızın ve makinistlerimizin yaşları 80’i geçmiş. Gençler buharlı gemi deneyimine sahip değil. Şimdi İngilizler bizim gençleri yetiştirip, görevi devredecekler.