Konteyner krizinin gündeme geldiği pandemide tarihi rekorlar kırarak 15 bin dolar seviyelerine çıkan Uzakdoğu-Avrupa navlunu, Rusya-Ukrayna savaşının küresel ekonomide yarattığı etkilere bağlı olarak düşüşe geçmişti. Özellikle küresel resesyon çanlarının çaldığı son haftalarda ise navlunda düşüş hızlandı. Drewry Dünya Konteyner Endeksi’ne göre, 18 Kasım 2021 tarihinde 40’lık konteyner navlunu 9 bin dolar seviyelerindeyken 19 Kasım 2022’de 2 bin 500 dolara kadar geriledi. Endekste özellikle 15 Eylül’den sonra navlundaki düşüşün hızlandığı görülüyor. 15 Eylül’de 4.900 olan 40’lık konteyner navlu, 17 Kasım’da 2.500’e kadar gerilemiş durumda. Freightos Baltic Index’e göre ise, Asya’dan ABD’nin batı kıyısına olan hatta 40’lık konteyner navlunu geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 80 daha düşük gerçekleşerek TEU başına 2.676 dolar oldu.
Navlundaki bu sert düşüşün, dünyanın önde gelen hat operatörlerinin önümüzdeki haftalarda kapasiteyi sınırlamak için daha fazla sefer iptali açıklamasıyla sonuçlandığına dikkat çeken Transbosphor Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Can, Danimarkalı analist Sea-Intelligence’a göre en fazla sefer iptalinin Transpasifik’te yaşandığını söylüyor. Can, “Asya’dan Avrupa’ya olan iptaller ise Transpasifik’e göre daha az gerçekleşti. Project44’e göre, aralık ayının ilk iki haftasında, Transatlantik ve Transpasifik’te ortalama sefer iptali seviyesinin yüzde 46’ya yükseleceği, Asya’dan Avrupa’ya ticarette ise bu oranın yüzde 33 olacağı öngörülüyor” diye ekliyor.
“NOEL ÖNCESİ HAYAL KIRIKLIĞI OLDU”
Konteyner operatörleri, taşıma hacimleri açısından büyük hayal kırıklığı yaşadıkları Noel öncesinde, navlundaki düşüşü önlemek için rekor sayıda sefer iptaline hazırlanıyor. Dünyanın en büyük iki konteyner denizcilik devi MSC ve Maersk’ün yanı sıra bir diğer büyük oyuncu Zim de sefer iptallerini gündeme almış durumda. Söz konusu armatörlük şirketlerinin Noel öncesi dönemde Transatlantik seferlerinin üçte ikisini, Transpasifik seferlerinin ise yarısından fazlasını iptal edeceği açıklanmış bulunuyor. Navlun izleme platformu Project44’ün verilerine göre, bu da Avrupa’dan Asya’ya olan ticaret hattının yüzde 38’ine karşılık geliyor. Olağan dönemde, Noel öncesi kasım ve aralık aylarının deniz taşımacılığında en yoğun aylar olduğuna değinen Can, “Küresel ekonomide yaşanan yavaşlama nedeniyle bu yıl sezon çok zayıf geçiyor. Özellikle Asya’dan Avrupa’ya olan taşımacılıkta büyük kayıp yaşanıyor. Bu da pandemi döneminde elde ettikleri tarihi karlılıkları, dev filo yatırımlarına harcayan konteyner operatörlerinde büyük hayal kırıklığı yarattı” diyor.
İÇ PAZAR DA DARALDI
Küresel ekonomideki daralmanın yurt içi taşımacılık sektörünü de etkisi altına aldığı gözleniyor. Enflasyonist baskı nedeniyle iç piyasada daralan tüketime, ihracattaki düşüş de eklenince limanlardan ve antrepolardan sanayi bölgelerine yapılan yük hareketinin zayıfladığına vurgu yapan Can, şöyle devam ediyor: “Talepteki yavaşlama nedeniyle antrepolarda stok yığılması oldu. İç piyasada özellikle tekstil ve alüminyum gibi bazı sektörlerde kayıp daha fazla. Diğer yandan, serbest depolara da mal girişi yavaşladı.”
Küresel konteyner taşımacılığındaki yavaşlamanın Türkiye limanlarına olan etkisini derinleştirdiğinin altını çizen Can, ”İthalattaki artıştan dolayı toplam yükte ağustos ve eylül ayına göre düşüş olmasa da konteyner tarafında düşüş hızlandı. Ekim ayında limanlarda elleçlenen konteyner miktarı yüzde 9.8 azalırken, transit yükte ise bu oran yüzde 39 olarak gerçekleşti. Böylece limanlarda elleçlenen konteyner miktarında yılın ilk 10 ayında yüzde 0.8 daralma oldu” diye anlatıyor.
