KOSDER Akademi Sektör Söyleşileri’nde sektörün önde gelen brokerleri tarafından navlun piyasalarında 2021’e dair beklentiler ele alındı. Pandeminin nehir piyasası üzerindeki etkileri değerlendirilerek verilerin paylaşılmasının ardından 2021’de aşı ile birlikte olumlu gelişmeler yaşanabileceği kaydedildi. Demir-çelik, hububat ve gübre gibi sektörlerin sandemi dönemindeki piyasaya etkisi konusuna değinildi ve 2021’den beklentiler iletildi.
ISTFIX Araştırma Müdürü Engin Koçak’ın moderatörlüğünde gerçekleşen etkinlikte, Aqua Chartering’den M. Aysu Gürgan, Akis Denizcilik’ten Seden Öztorun, Tiryaki Denizcilik’ten Ayhan Yılmaz, Bahadır Tonguç, Soylu Denizcilik’ten Çağrı Tuna Sözer, Oras Denizcilik’ten Erhan Göçmen ve Myship’den N. Sonay Üler konuşmacı oldu.
“İhracatı artırmaya devam ediyoruz”
Açılış konuşmasını yapan Koçak, “Çelik konusunda herkes biliyorki kotalar var ülke bazında konmuş. Türkiye çeliğin yüzde 30’unu Avrupa’ya satıyor ve çok büyük br pazar payı var. İhracatı artırmaya devam ediyoruz. 14 Kasım’dan itibaren bu ihracatlar kaydediliyor ki eğer yaptırım çıkarsa bu kotalardan düşülsün. Bu konuda sizlerin fikirlerini ve değerlendirmelerini merak ediyoruz elbette” diye konuştu.
“2021 ne olursa olsun daha iyi geçecektir”
Akis Denizcilik Kurucu Ortağı Seden Öztorun ise konuya ilişkin şunları söyledi: “2020 çok farklı bir yıl oldu. Çok zor dönemler geçirdik ve piyasa olumsuz etkilendi ancak ben 2021 için umutsuz değilim. Yakıtlarda değişim olmazsa 2021 ilk yarısında piyasada büyük bir düşüş yaşanmaz diye düşünüyorum. Demir-çelik piyasası çok hareketli. Aşının gelmesiyle devlet iç piyasaya para akıttı bu da traderları zor duruma düşürdü. Ama 2020 kotaları doldu ve 2021 siparişleri hemen hemen alınmış oldu. Bu da Kosder’i etkiledi. Pandemi dönemine rağmen yassı için geçen sene ihracat değerleri 1 milyon tonun üzerinde. Bu sene kotası ise 679 ton bu da çok büyük bir miktar. Dolayısıyla 2020 kötüydü ama 2021 büyük bir sıkıntı yaratacak. ABD seçimlerinden sonra Biden’ın Türkiye’ye karşı tutumu iyi olmayacak diye düşünenler var ben büyük bir problem yaratacağını düşünmüyorum. Hatta belki Amerika çok daha iyi bir pazar olur. Ne olursa olsun 2021 daha iyi geçecektir.”
“Kuraklık piyasayı olumsuz etkiledi”
Hububatta Rusya kotaları ve buğday ihracatı konusunda Yılmaz, “Sıradışı şartlarda hayat sürdürüyoruz. Bu da tüketici davranışı ve ticari kararları etkiliyor. Bu anlamda geçmişe nazaran ileride ne olacağını kestirmek zorlaştı. Küresel iklim değişikliği hububat ihtiyacı konusunda hareketi belirliyor. Buradan yola çıkarsak hava şartlarında çok büyük değişimler yaşandı. Rusya verilerine göre üretimde azalma tahmini var. Buğday üretiminde düşüş var. Rakamlar çok kötü değil 50 milyon ton civarında ihracat potansiyeli var. 26 milyonu gerçekleşmiş Aralık’ta ise 5 milyon ton beklenti vardı fakat hava şartları sebebiyle bu Şubat 15’e kadar 4 buçuk milyon ton şeklinde olacak. Azalarak da devam ediyor. aslında kritik nokta şubattan sonra ne olacağı. Şubata kadar nehir piyasasının aynı kalacağını düşünüyorum. Tabi Rusya’da kısıtlama kararları gelebilir. Bunu isteyen de iç piyasa, enflasyon yüzde 5’leri aşmış tamamen ihracat yasağı gelme ihtimali bile var. Tradelerin alım iştahı 2021 ilk 6 ayında çok yüksek olmayacaktır. Kuraklık var buğday çok iyi olmayacak. Kosder piyasası bütün bunlara bakıldığında pek pozitif şekilde ilerlemeyecektir” ifadelerini kullandı.
“Pandemi sebebiyle karamsar bir piyasa oluştu”
Gübre piyasası ve 2021 beklentileri hakkında konuşan Gürgan, şöyle konuştu: “Pandemi döneminde gübre akışından beklenti sahibi olabiliyorduk. Pandemi döneminde ise Avrupa tarıma önem vererek önlemler almaya başladı. Bu anlamda Akdeniz’de İtalya başka kaynakları da kattı. Genelde hububatın çıkışıyla hareketli bir piyasa görürdük fakat pandemi sebebiyle karamsal bir piyasada gördük kendimizi. Ekim ve Nisan ayları arasında daha yoğun olan Kosder piyasası için bu yıl sonu kota ve kontratlar sebebiyle navlunun kiracı tarafında daha yüksek ve mezun edici bir piyasa görürüz diye düşünüyorum. Covid-19 üretimi ve ticareti büyük yönde etkiledi, Avrupa’da fabrikalar durdu. Demir-çelik yavaşladı. Türkiye’den şu anda üretim ve ihracat konusunda memnunuz. İyi bir pozisyon aldık. 2021 de konulan kotaların tamamıyla uygulanacağını düşünmüyorum. Yakıtlar konusunda yılın başında çok soru işareti vardı fakat beklenildiği gibi olmadı kolay adapte olduk sürece. Ocak ayında navlunda bir düşüş sergilenir. Fakat tatiller sebebiyle piyasa durgunlaşacaktır. Ocak, Şubat ve Mart 2021’de navlunda belli bir seviye gözlemlenir. Ama çok daha iyi bir sene olur diyemem. Aşılarla birlikte Avrupa tekrar kendine yetebilir ve belki de Nisan ayında keskin bir düşüş yaşayabiliriz.”
“2022 için iyimserim”
Göçmen ise armatör tarafından piyasayı değerlendirerek, “2021’de daha iyi bir piyasa beklemiyorum. 2020 kötü bir yıldı 2021’de kötü olacak. 2021’in tamamı boyunca Kosder armatörleri ve işletmecilerinin memnun olacağını düşünmüyorum çünkü olumlu yönde ilerlemeye dair elimizde bir veri yok. Eğer iyi bir piyasa isteniyorsa yapısal değişikliklere gidilmedi. Piyasada ihtiyaçtan fazla gemi var. Buradan hareketle 2022’nin iyi olması için 2021’inde 2020 kadar kötü geçmesi lazım ki armatörler zarar etsin. Evet aşı var ama bu zaman alacaktır ve 2021’den sonra hareketlenme olabilir, hububat eğer kotalar tamamen işleme alınmazsa 4 gitmez de 3 gider örneğin. Kosderi en etkileyen çelik, çelik piyasasını en etkileyen de covid oldu. Çeliğin en çok kullanıldığı sektörler pandemiden en çok etkilenen sektörler oldu. Bu da piyasayı büyük oranda etkiledi. Navlunlar yaza göre yüksek fakat kurtarır seviyede değil. Hava şartları dolayısıyla seferler uzuyor armatörlerin durumu iyi değil. Bir de son birkaç yıldır hububat piyasası Arap armatöre doğu kayıyor navlun avantajından dolayı. Bu da Kosder’i kötü yönde etkileyecektir. Gemi sayısı azalırsa ancak öyle navlun artar. Ancak 2022 için iyimserim diyebilirim” şeklinde konuştu.
“2021’de Navlun normale yakın seviyede olur”
Karadeniz rivertipe konusunda değerlendirmelerde bulunan Sürer ise şu ifadeleri kullandı: “Nehir piyasasında tahılla navlunları belirleyen Rusya’dan Türkiye’ye gelen buğday. İç piyasadaki ihtiyaç bunu artırıp azaltıyor. 2020 hesaplarına bakılırsa navlun piyasasında ilk ve ikinci yarı değerlendirildiğinde kafa kafaya geleceğini söyleyebilirim. Kötü hava nehir armatörlerini Kosder’den daha fazla etkiler çünkü gemilerin yaşları yüksek. Türkiye’de talep düşmesi pandemiye bağlı gerçekleşti özellikle turizmdeki düşüş iç piyasadaki talebi azalttı. 2021 ilk 6 ayına baktığımızda belirlenen bir kota var, önce 15 milyon dendi sonra 17’ye çıktı bu gerçekleşebilir. Rusya’nın ihracat potansiyeliyle örtüşüyor çünkü bu yüzden çok da fark yaratmaz. Dolayısıyla 2021 ilk 6 ay için iyimser bir şeyler söylemek mümkün değil. Çok ekstra bir kötü gidiş de olacağını düşünmüyorum. Normale yakın navlun seviyesi olur. Türkiye’de kuraklık ihtimali ithalatın artmasına sebep olabilir ayrıca.”
“İş şubattan sonra aşıya kalıyor”
Navlun piyasasının 2020 yılındaki durumu ve 2021’deki beklentileri hakkında bilgi veren Üler, “Ocak ve Eylül 2020 arasını ben bir kaybedilmiş zaman olarak görüyorum. Daha sonraki aşı haberi olumlu etkiledi piyasayı. Devlet desteğiyle üretim arttı ve demir-çelik için de üretim hızlandı. Bütün bunların Kosder’e de etkisi oldu. Gemileri olabildiğince döndürdük ve şu anda yüksek navlunları kapatmaya çalışıyoruz. 2021 Ocak ayında kotada dolgunluk olacak, insanlar limanlara demir-çelikleri koymaya çalışıyorlar. Bu senenin Şubat ayından sonra navlunlarda çöküş oldu. Çünkü armatör parasını baharda kazanır kışın hava şartları seferlerin uzamasına sebep oluyor. Bu da kayıp demek. Ocak 2021 hareketli olur ama tekrar gerilemeye girecektir. Biz bu dönemde Avrupa’da oluyoruz. Çelikte kotadan dolayı ne olur bilemiyorum. Ve kota meselesinin insan emeğine saygısızlık olduğunu düşünüyorum. İş şubattan sonraki aşıya kalacak gibi duruyor yine de piyasada azla bir düşüş olacağını zannetmiyorum. Aşı pozitif yönde ilerlerse piyasa da olumlu yönde ilerleyecektir” dedi.
“2021’de hız kazanmamız gerekiyor”
Son olarak Tonguç ise navlun piyasası ve beklentiler hakkında şunları kaydetti: “Sadece deniz değil karada da yapı değişmeli. Toplumun en büyük sorunu iyice sorgulamak diye düşünüyorum. En büyük problemler bu sebeple çıkıyor. Daha önce çok armatör zarar gördü bu sebeple. 2021 kesinlikle 2020’den iyi olacak bazı açılardan. 2020 ile ilgili analize gerek yok inşallah iyi yönde veriler paylaşıyor oluyoruz. Aşı ile piyasada olumlu gelişmeler olacaktır. Endişelerimiz projelerde finansman konusunda sorun çıkması yönünde ki bu sorun projelere büyük ölçüde zarar verecektir. 2021’de brokerlar olarak networklerin önem kazanacağını düşünüyorum. Hız kazanmamız gerekiyor bu da teknolojiyi kullanarak olabilir ancak. 2021’e kesinlikle hazır girmeliyiz.”