Denizcinin anasayfası

Tahıl Koridoru Demirleme Sorunları

Tahıl Koridoru Anlaşması’nı uygulamak üzere Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM temsilcisinden oluşan Müşterek Koordinasyon Merkezi kuruldu.

22 Temmuz 2022’de imzalanan Tahıl Koridoru Anlaşması’nı uygulamak ve gemilerin denetimini sağlamak üzere Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM temsilcisinden oluşan Müşterek Koordinasyon Merkezi (MKM) kuruldu. İmzalanan “Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından (Odessa, Çornomorsk ve Yuzhny) Emniyetli Sevki Girişimi” belgesine göre Ukrayna’dan gelen ilk gemiler İstanbul Boğazı’na girmeden planlanan denetim çerçevesinde Karadeniz demir sahasında demirledi ve gemiye çıkan MKM’nin oluşturduğu denetim heyetinin denetimi ve onayı sonucunda Boğaza girerek seyrine devam etti.

Karadeniz demir sahasında denetlenen ilk gemi RAZONI

Boğaza girmeden önce Karadeniz’de yapılan denetimin ulaşım açısından zorlukları yaşanarak, görülerek gemilerin Ahırkapı demir bölgesinde demirlenerek denetimine devam edilmesine karar verildi ve başlandı. Anlaşılan Belge imzalandığında ulaşım zorluğu, kötü havalarda gemiye hiç ulaşılamayacağı gibi hususlar belki de hiç düşünülmemişti. Sonuçta gemiler denetim için Ahırkapı’ya yönlendirilince zaten çok yoğun ve yetersiz olan Ahırkapı demir bölgesi hazırlıksız olarak tahıl gemilerinin demirlemesine açılmış oldu.

Ege’den gelip Ukrayna’ya tahıl yüklemeye gidecek boş gemiler de zaten Ahırkapı’da denetimden geçmekteydi. Bunlara ilave olarak Romanya, Bulgaristan gibi Karadeniz ülkelerinden hareketlenerek Ukrayna’dan tahıl yükleyecek gemiler de denetim için Ahırkapı A demir sahasına yönlendirilmeye başlandı.

Ahırkapı A-B-C demir sahaları.

Anlaşma sonrası Ukrayna’ya giden ve gelen gemilerin artması, İstanbul’daki denetimlerin süresinin uzamasına, giderek daha fazla sayıda geminin İstanbul açıklarında beklemesine yol açtı.

Tahıl koridorunu kullanan gemiler için trafik koordinasyonundan sorumlu MKM’nin (JCC) BM mensubu sözcüsü Ismini Palla, tahıl taşıyan ancak denetlenmediği için İstanbul açıklarında bekleyen gemi sayısının 150’yi aştığını söyleyerek “JCC’yi oluşturan Rusya Federasyonu, Türkiye, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler temsilcileri bu sorunun farkında ve sayıların azaltılması için neler yapabileceklerini görüşüyorlar” dedi.

Gemileri denetleyecek ekip sayısının dörtten beşe çıkarıldığını belirten Palla, buna rağmen ‘gemilerin zamanında, güvenli ve engellere takılmadan ilerleyebilmesi için çok daha fazlasının yapılmasıgerektiğini belirtti.1

Demir yerinin yoğunluğu ve yetersizliği nedeni ile demirleyemeden açıkta makine üstünde bekleyen (drift eden) tahıl gemileri, diğer gemiler ve demirdeki yoğun gemiler doğal olarak risk teşkil etmeye başladı. Demir bölgesinde ve açıklarında gemi çatışma riskleri artmaya başladı. Türkiye BM Güvenlik Konseyinde İstanbul Boğazı’nda denetim için bekleyen tahıl gemilerinin “seyir riski oluşturduğu” uyarısı yaptı.2 Bu seyir riski demir sahasında ve demir sahasının yetersizliği sonucu oluşan riskleri içeriyor. Boğaz geçişleri ile ilgili risk kast edilmiyor. Zira bu dönemde dökme yük gemilerinin İstanbul Boğazı geçiş sayısı bir önceki yıla göre %30 düşmüş vaziyette. Demir sahalarına planlanandan daha fazla geminin sıkışık şekilde demirlemesi, yeterince kaloma verememesi özellikle akıntı ve rüzgârın arttığı havalarda kaza ve ramak kala risklerinin artmasına neden olabilir.

16 Kasım 2022 kayıtlarına göre yaklaşık 468 gemi tahıl yüklemek üzere Ukrayna’ya gitmiş, yükleyerek gelmiş3 ve denetim için demirleyerek ya da demirleyemeden İstanbul Boğazı güneyinde açıkta makine üzerinde beklemiş, daha sonra denetim için boşalan yere demirleyerek çok kapsamlı denetimini tamamlamış gözüküyor.

Bu kısıtlı alan, ortam ve koşullarda şu ana kadar 468 geminin Ahırkapı A ve B,C,G demir sahalarında üç buçuk ayda 3700 civarında demirleme, demir alma, demir yeri değiştirme gibi hareketi oldu. Savaş olmasa idi bu gemiler fazladan 3700 hareketi yapmadan Boğazlardan geçip varış limanlarına yöneleceklerdi. Sadece kumanya ve yakıt ihtiyaçları için bazıları demirleyeceklerdi. Geçtiğimiz tüm zamanlarda böyle oldu. Tahıl normal seyrinde Boğazlardan geçip gitti.

Denetim için gelen geminin denetim için beklemesi istendiğinde, gemi A denetim bölgesi dışında B, C veya G Küçükçekmece demir sahasında yer bulabilirse demirlemek, bulamazsa da açıkta makine üzerinde driftte kalmak zorunda. A bölgesinde yer açılıp denetim için çağrıldığında gemi demirlediği bölgeden demir alıp, ya da driftten hareketlenip A bölgesine demirlemek durumunda. Denet işi bitip hareket onayı aldığında da demirden kalkıp hareket etmek durumunda. Bugüne kadar gelen 468 geminin birçoğu bu demir hareketlerini hem gelişinde, hem de gidişinde iki defa yapmak zorunda kaldı. Örnek; Ukrayna’ya gitmek üzere gemi direk A denetim bölgesine alınamadığı için geldi B’ye demirledi, A boşalınca denetim gemiyi çağırınca B’den demir aldı kalktı, A’ya demirledi, denetim bitti A’dan demir aldı kalktı. Geminin bu dört hareketi Ukrayna’dan yüklü olarak geldiğinde tekrarladığı düşünülürse 468×8 = 3744 hareket yapılmış oluyor. Bu hareketlere İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı geçişleri dâhil değil. Bu gemiler tüm hareketlerinde tamamen denetim ve kontrol altında olduklarından bütün hareketlerini kılavuz kaptanlı yapmak zorundalar ve öyle de oluyor. Kılavuz kaptan olmadan hareketlerine izin verilmiyor.

Yetersiz demir sahaları arasındaki bu gemi hareketleri bugüne kadar Kılavuz Kaptanlar ve GTH Operatörlerinin muazzam özverili çalışmaları sonucu kazasız olarak atlatıldı. Kılavuz kaptanları uzak demir bölgeleri de dâhil gemilere götürüp getirme görevini üstlenen kılavuz kaptan motor personelinin emek ve özverili çalışmalarını da not etmeliyiz. Bu anlamsız savaş ortamında Dünya adına hepsine şükranlarımızı sunmalıyız.

Tahıl Koridoru anlaşmasının 19 Kasım’da tekrar yenileneceği de göz önüne alınırsa denetimlerin daha hızlı ve seri şekilde yapılıp, seyir risklerini en aza indirecek şekilde tedbirler alınması anlaşma yenilenirken tekrar gözden geçirilmelidir.

Neler yapılabilir?

İstanbul Boğazı Güney Yaklaşımı ve Demir Yerleri

-Mevcut demir yerlerine ilave demir yeri üretilebilir.

-Trafik Ayrım Düzeni hatları Güney’e doğru 50 metre konturunu (çizgisini) içine alacak şekilde 1-1,5 mil kaydırılarak mevcut A-B-C demir yerleri genişletilebilinir. Özellikle B bölgesinde kazanılacak alan diğer bölgeleri de olumlu etkileyecektir. Birkaç sene önce sondaj çalışması için Marmara Denizi’ndeki trafik hatları, gemilerin bölgeye yaklaşmadan seyretmesi için, Denizcilere İlan edilerek değiştirilmişti.

-Ege’den gelen gemilerin denetimi Çanakkale Boğazı demir yerlerinde yapılabilir.

-Karadeniz ülkelerinden Ukrayna’ya gidecek gemilerin denetimi Kuzey E demir sahasında yapılabilir.

-Denetim ekibi kılavuz kaptanla birlikte gemiye binerek İstanbul ve Çanakkale Boğazı’nda seyir halinde iken denetim yapılabilir.

-Birleşmiş Milletler’in (BM) tahıl koridoru girişiminden sorumlu yetkilisi Amir Abdulla’nın belirttiği gibi gemilerin “geniş kapsamlı” denetimine son verilerek, spot kontroller yapılabilir veya bazı belirli gemiler denetlenebilir.4

1 Ağustos’tan günümüze kadar genelde hava ve deniz koşulları güzel geçti. Denetim ekipleri ve gemiler genelde Kasım ve Aralık aylarında oluşan gittikçe artan, şiddetlenen lodos ile henüz tanışmadılar. Lodos’ta Ahırkapı demir sahasında oluşan risklere, olaylara, gemilere ulaşılamamasına şahit olmadılar. Kötü hava şartları da göz önüne alınarak seyir emniyetine yönelik önerilerin, tedbirlerin görüşülerek bir an önce hayata geçirilmesinde büyük fayda var.

 

1 https://www.diken.com.tr/istanbul-aciklarinda-150den-fazla-tahil-yuklu-gemi-bekliyor/  (24.10.2022)

2 https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiyeden-denetim-icin-bekleyen-tahil-gemileri-seyir-riski-olusturuyor-uyarisi/2725832 (31.10.2022)

3 https://docs.google.com/spreadsheets/d/1vQD_V0AnKWLHzgF0CxQ3EhgpiYdLcbl4AyoP4znvSYI/edit#gid=0 (16.11.2022)

4 https://www.indyturk.com/node/562736/d%C3%BCnya/i%CC%87stanbulda-bekleyenukrayna-tah (11.10.2022)


Bunları da beğenebilirsin