Yüksek Denizcilik Okulu (YDO) Güverte 1985 mezunu Kılavuz Kaptan Ali Cömert, denizcilik eğitimi alan üniversite öğrencilerinin üye olduğu Denizci Öğrenciler Birliği’nin (DARGEB) “Türk Boğazları ve Montrö Türk Boğazları Sözleşmesi” konulu çevrimiçi etkinliğine katıldı.
Öğrencilerin sorularını kılavuz kaptan gözüyle cevaplandıran Cömert, “Montrö bizim belli dönemlerden sonra tümüyle kontrol edebildiğimiz egemenlik haklarını kazandığımız Türk boğazları üzerindeki hakimiyetimizi elde ettiğimiz önemli bir anlaşmadır. Öncesinde ve sonrasındaki tarih içindeki yerini bilmeyince egemenlik kavramını çok iyi algılayamayabiliriz” dedi.
Hizmetlerin ücreti alınıyor
“Türk boğazlarından geçen gemiler ne ücreti öderler? Gemi Sağlık Resmi ile Fener ve Tahlisiye Ücretleri ne demektir” sorusunu cevaplayan Kapt. Ali Cömert, “Montrö’nün bize verdiği haklar ve sorumluluklar var. Türkiye boğazlarda seyir yardımcıları ve fenerler bulunduruyor. Karantina, sağlık hizmetlerinde bulunuyor. Limanlarımıza gelen uğraklı ve Karadenize Adalar denizine geçen uğraksız gemiler için sağlık hizmetlerinde bulunuyor. Bunun dışında bu bölgede bulunan, batan gemilerin personelini (tahlisiye dediğimiz kurtarma) hizmetleri var. Çok eski yıllardan beri başlayan tahlisiye hizmetlerinde bulunuyor. Çağın gereklerine uygun önemli bir kurtarma hizmetini Türkiye veriyor. Bütün bu ücretlerin karşılığı olarak Türkiye’nin alacağı ücret ve rüsumlar var. Bu rüsumlar Montrö sözleşmesi kapsamında hesaplanmış ve gemilerin her bir net tonu için belli oranlarda rüsum ve ücret alınıyor“ diye konuştu.
Dünyaya örnek hizmet veriliyor
Türk boğazlarında artan deniz trafiği ve kazalara karşı 1994’de hazırlanan ve son hali 1998’te verilen “Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni Hakkında Tüzük”ünün kabul edildiğini hatırlatan Kapt. Ali Cömert, “Türk Boğazlarında kendi mevzuatımız ile birlikte zaman içinde vaktiyle trafik kontrol hizmetlerinden gemi trafik hizmetlerine (kontrolden hizmete) geçmiş bir sistemin en son kurulan örneklerinden biri bizim ülkemizde kurulduğu için hem teknolojik olarak hem işletim olarak, insan kaynaklarının kalitesi açısından dünyadaki benzerlerinden birçoğuna örnek teşkil edebilecek başarılı bir gemi trafik hizmetlerinin kurulması ve trafik ayrım düzenlerinin tesisi. Bu trafik ayrım düzenlerinin içerisinde seyir kurallarının trafik ayrım düzenlemesine ilişkin uygulama talimatlarının hazırlanması söz ettiğimiz 1998’deki tüzük ve daha sonraki günümüze kadar ki güncellenmiş halde uygulama talimatları sayesinde olmaktadır. Türkiye Montrö’nün ruhuna uygun olarak kendi ulusal mevzuatını hazırlayabilmekte geçişi düzenlemekte emniyete ve güvenliğe yönelik gereken tedbirleri alıp zararsız geçişin gerçekleştirilerek serbest geçiş hakkının gemiler için kullanılmasına imkan sağlamaktadır“ dedi.
“Marmara iç denizimizdir”
“Marmara denizinin özellikle bir iç deniz olarak geçişi birleştiren yol olarak Türk boğazlarının bir parçası olması bizim kendi iç denizimiz olmasını unutmamak gerekiyor. Türk boğazları aslında kendi iç denizimiz ve kendi karasularımızın bulunduğu bir bölge uluslararası bir su yolundan çok uluslararası geçişlere müsaade ettiğimiz ‘kendi denizlerimiz kendi sularımız’ olarak ifade etmek daha doğru“ diyen Cömert, Türkiye’nin yetkileri kılavuzluk hizmetlerinin artması ile birlikte kaza sayısının ciddi şekilde azaldığını sözlerine ekledi.